Koster Nerenin Malı? Kültürel Bir Sembol Mü, Yoksa Tarihi Bir Yanılgı Mı?
Son zamanlarda, “koster nerenin malı?” sorusu, yalnızca kelime anlamıyla değil, toplumsal ve kültürel anlamda da çok daha derin bir hal aldı. Bu soru, özellikle Türkiye’de “koster” olarak adlandırılan küçük yolcu gemilerinin yerini alan modern gemilerle birlikte tartışmalı bir noktaya geldi. Peki, “koster” dediğimizde aklımıza sadece bir ulaşım aracı mı gelir, yoksa bu kelime, toplumda başka bir anlam ifade eder mi? Kültürel olarak sahiplenilen bu terim, bir nevi Türk toplumunun geçmişine, modernleşme sürecine ve belki de değişen kimliğine dair soruları da beraberinde getiriyor.
Koster Nerenin Malı? Gerçekten Türk’ün mü?
Koster kelimesinin Türkçedeki anlamı, deniz ulaşımında kullanılan, genellikle küçük tonajlı yolcu gemileridir. Ancak, bu kelimenin bir anlamı da halk arasında, yerli ve milliyetçi bir söylemde, “Türk’ün malı” veya “Türk’ün denizi” gibi ifadelerle birleşmiştir. Koster, bir yandan ekonominin ulaşım sektöründeki gelişmelerin bir sembolü olarak görülürken, diğer yandan çokça tartışılan “yerli üretim” temasıyla da ilişkilendirilmektedir.
Kosterin “Türk malı” olduğu sıklıkla vurgulansa da, bu söylem ne kadar gerçekçi? Gerçekten de bu gemiler, yerli sanayinin ürünü mü, yoksa daha büyük çaplı uluslararası firmaların birer yan ürünü mü? Eğer bir şey yalnızca Türkiye’de üretiliyorsa, onun bir “Türk malı” olduğunu söylemek ne kadar doğru? Bu sorunun altını çizdiğimizde, “koster” kelimesi aslında yalnızca fiziksel bir nesne olmaktan çıkar, kültürel ve ekonomik bir simgeye dönüşür.
Modernleşme Süreci ve Kosterin Dönüşümü
Türk toplumunun modernleşme süreci, koster gibi yerel ve geleneksel ulaşım araçlarının geride bırakılmasına yol açtı. Bu süreçte, yerli üretimin ve gemiciliğin geldiği nokta, yabancı sermayenin ve globalleşmenin etkisiyle ne yazık ki zayıfladı. Artık çoğu gemi, yurt dışında üretiliyor ve sadece Türkiye’deki limanlarda hizmet veriyor. Bu, “koster nerenin malı?” sorusunu daha da ilginç hale getiriyor. Çünkü, son yıllarda bir çok yerli gemi firması bile uluslararası iş birliklerine girmeye başladı.
Türklerin denizcilikteki güçlü geçmişini hatırlayarak, bu kosterlerin geçmişte sahip olduğu yerli üretim kimliği bile sorgulanabilir. Zira, küreselleşme ile birlikte yerli üretim oranı hızla düşmüş ve yabancı teknolojilerle donatılmış gemiler sektörde ön plana çıkmıştır. Peki, artık kosterin “Türk malı” olduğu iddiası ne kadar geçerli? Yerli üretimin gerilediği bir dünyada, bu tür kavramları sahiplenmek ne kadar anlamlı?
Toplumsal ve Kültürel Bir Sembol Mü?
Kosterin “Türk malı” olduğu iddiası, yalnızca ekonomik değil, toplumsal ve kültürel bir sembol de taşıyor. Birçok kişi, kosterleri Türk halkının geçmişteki azmi, dayanışması ve özgürlüğüyle ilişkilendiriyor. Bu gemiler, karasal Türkiye’nin uzak köylerine ulaşan, denizlerin aşılması gereken zorluklarını simgeleyen bir kültür öğesi gibi kabul ediliyor. Ancak, kosterin bu toplumsal simgesi ne kadar doğru? Gerçekten de kosterin toplumsal anlamı, sadece geçmişteki bir anlatıyı mı taşıyor, yoksa bugünün küreselleşen dünyasında bu kültür hâlâ bir değer ifade ediyor mu?
Günümüzde, koster kelimesinin anıldığı her yerde, belki de bir nostalji duygusu yatmaktadır. Ancak, yerli üretimle ilişkilendirilmesi, gerçekte başka bir kültürel gerçeği göz ardı etmek anlamına da gelebilir. Çünkü, “Türk malı” denilerek sahiplenilen bir şeyin aslında çoğu zaman dışarıya bağımlı bir ekonomi ürünü olması, bu tür sahiplenme söylemlerini çelişkili hale getiriyor.
Sonuç: Koster Nerenin Malı? Gerçekten Türk’ün Mü?
Sonuç olarak, “koster nerenin malı?” sorusu sadece kelime anlamıyla sınırlı kalmıyor. Koster, Türk halkının denizle olan ilişkisinin, geçmişin ve modernizmin iç içe geçtiği bir sembol haline geliyor. Ancak, bu sembolün, günümüzün küresel ekonomik düzeninde, gerçekte ne kadar yerli ve ne kadar bağımsız olduğunu sorgulamak zorundayız.
Koster kelimesinin halk arasında ne kadar sahiplenildiği de ayrı bir soru. Türk malı denilerek kutsanan ve sahiplenilen bu araçların, üretim süreçleri ve uluslararası sermayeye dayalı yapıları dikkate alındığında, gerçekten Türk’ün malı olup olmadığı tartışmaya açık bir konu. Kültürel bir sembol mü, yoksa bir yanılgı mı? İşte tam da bu noktada, toplum olarak kültürümüze dair sahiplenmelerimizin ne kadar gerçekçi olduğunu sorgulamamız gerektiğini düşünüyorum.
Peki, sizce “koster” kelimesi hâlâ kültürel bir simge mi yoksa yalnızca tarihsel bir yanılgı mı? Bu sahiplenmenin, toplumlar ve ekonomiler arasındaki bağları ne kadar etkilediğini düşünüyorsunuz?